İstanbul Monografileri Listesi’nde ne vardır ne yoktur kısaca anlatmak istiyorum:
Liste’de 3 tür monografi yer almaktadır. Bunlar: 1-Semt Monografileri, 2-Yapı Monografileri, 3-Yapı Türü Monografileri’dir.
1-Semt Monografileri’nin Kapsamı:
1.1-Semt Monografileri kapsamındaki kitaplar İstanbul’un sadece bir (veya istisnai durumlarda birkaç) semti üzerine yazılmış kitaplardır. Yani mesela Murat Belge’nin “İstanbul Gezi Rehberi” türünde, İstanbul’un genelini anlatan kitapları listede bulamazsınız. Aynı şekilde, içinde bir semtten bahseden bazı yazılar bulunsa bile, müstakil olarak o semt üzerine yazılmamış olan anı ve deneme kitapları da listede yer almaz.
1.2-Roman, hikâye, şiir gibi kurgu eserler listede yer almaz. Bu sebeple, mesela Peyami Safa’nın “Fatih-Harbiye” romanını listede bulamazsınız. Bunun sebebini kısaca açıklamak istiyorum: Öncelikle bence “Edebiyatta İstanbul” konusu semt monografilerinin dışında kalan bir başlık; edebiyatçıların çalışması gereken ayrı bir disiplin. İkinci olarak, bazı romanlar, hikâyeler ya da şiirler bir semti detaylıca odağına alıyor olsa bile bazıları da bir ya da birçok semte çok az değiniyor. “Bir eserde bir semtten az mı bahsedilmiş, çok mu bahsedilmiş?” sorusuna net bir cevap verilemeyeceğine göre, bunları listeme almak isteseydim, içinde bir semtin adı bir kere bile geçen bütün romanları, hikâyeleri ve şiirleri listelemek gibi imkânsız bir işe soyunmam gerekecekti. Ayrıca böylesi büyük bir işin zorluğu karşısında pratik faydası da tartışmaya açık olacaktı. Son olarak, bir edebiyat eserinde bahsi geçen bir semte, mahalleye ya da sokağa ilişkin detayların kurgusal olma ihtimali, bunların semt araştırmacıları için doğrudan birer veri olarak kullanılmalarını zorlaştıran bir unsur olacaktı. Tüm bu gerekçelerle kurgu eserleri listeye almadım. Bu durumun tek istisnası var: çocuk kitapları. İstanbul’un bir semti üzerine yazılmış çocuk kitaplarını, kurgu eserler olmalarına rağmen listeye aldım. Bu kararı verirken, semtlerin çocuklara nasıl anlatıldığının ve nasıl görsellerle ele alındığının, semtleri nasıl algıladığımızın önemli bir ifadesi olduğunu düşünerek hareket ettim. Listeye aldığım çocuk kitaplarının tamamının yanında “Çocuk Kitabı” ifadesi vardır.
1.3-Yüksek lisans ve doktora tezleri listede yer almaz. Çünkü YÖK veri tabanı üzerinden zaten ulaşılabilen bu çalışmaları listeye eklemenin, projeye ekleyeceği iş yükü karşısında pratik bir faydasının olmayacağını düşündüm.
1.4-Yapı monografileri listede yer almaz. Bu sebeple mesela Üsküdar’a ilişkin kitaplar içerisinde, Şemsi Ahmet Paşa Camisi üzerine yazılmış bir yapı monografisini bulamazsınız. Diğer yandan “İstanbul Yapı Monografileri Listesi” adlı ayrı bir liste üzerinde halen çalışıyorum. Semt monografilerinden çok daha geniş bir liste olduğu için tamamlamam uzun bir zaman alacak. Tamamladığımda onu da bu web sitesinde ayrı bir liste olarak yayına almayı hedefliyorum.
1.5-Listenin esas malzemesi basılı kitaplar veya kitapçıklardır. Bu sebeple şu içerikler de listede yer almazlar:
-Web siteleri
-Makaleler
-Ansiklopedi maddeleri
-Dergilerde veya gazetelerde yayınlanmış yazılar
1.6-Listenin adı “İstanbul Semt Monografileri” olmakla birlikte, listelenen eserlerin tamamı teknik olarak birer “semt monografisi” değildir. Semt monografisi olmasalar da, araştırmacılara faydalı olabileceği için listeye dâhil edilen eserler şunlardır:
-Semt bibliyografyaları
-Bir semt üzerine yazılmış gezi rehberleri
-Bir semti merkezine alan deneme veya anı kitapları
-Belediyelerin yayınladığı faaliyet raporları
-Belediyelerin yayınladığı hizmet tanıtım kitapları
-İlçe sempozyumlarının bildiri kitapları
-Bir semte ilişkin fotoğraf yarışmalarının katalogları
-Bir semte ilişkin fotoğraf sergilerinin katalogları
-Siyasi parti ilçe teşkilatlarının faaliyet raporları
2-Yapı Monografileri’nin kapsamı: Yapı monografileri, tek bir yapı hakkındaki kitapları kapsar. Ör: Süleymaniye Camisi.
3-Yapı Türü Monografileri: Yapı Türü Monografileri, tek bir yapı türüne ait yapıları inceleyen kitapları kapsar. Ör: İstanbul’un Sıbyan Mektepleri.